Suikerspin - Erik Vlaminck

.

Het is 1908. De eigengereide kermisexploitant Jean-Baptist Van Hooylandt weet de hand te leggen op een Siamese tweeling, die hij op Vlaamse kermissen tentoonstelt. Het mensonterende bestaan waartoe hij de zusjes Joséphine en Anastasia dwingt, laat diepe sporen na. Honderd jaar later zijn de gevolgen nog altijd merkbaar in de lotgevallen van het nageslacht van Van Hooylandt.

***

Erik Vlaminck (Kapellen, 1954) volgde een lerarenopleiding waarna hij aan de slag ging als hulpverlener in een psychiatrisch centrum en hij begon ook te schrijven, in 1976 debuteerde hij met de novelle De troost. Een paar jaar later werd hij medeoprichter van een sociaal geïnspireerd theatergezelschap. Vanaf 1994 staat zijn leven echter volledig in het teken van het schrijverschap. Zijn doorbraak bij het grotere lezerspubliek kwam in 2008 met Suikerspin en Brandlucht (2011). Sinds 1993 schrijft hij de column 'Brieven van Dikke Freddy' in het tijdschrift Alert waarin een dakloze zijn problemen aankaart, deze columns worden later in verschillende boeken gebundeld en verschijnen in theaterproducties. De auteur ontving verschillende prijzen en nominaties voor zijn werk.

Suikerspin omvat een tijdsspanne van meer dan een eeuw over vier generaties van Vlaamse kermisuitbaters. De auteur heeft toch wel serieus wat opzoekwerk gedaan en ten behoeve van de lezer heeft hij her en der in het boek "archiefgegevens" opgenomen, wel gemakkelijk voor een lezer die van orde en correctheid houdt. Wat betreft chronologie verspringt de auteur voortdurend van personages en tijdszones wat het boek interessant maakt, maar verder houdt hij meestal de chronologische volgorde aan. Toch is het aan de lezer om mondjesmaat te ontdekken hoe de verhoudingen liggen en wat er precies gebeurd is. Aan het einde volgt er dan een knaller van formaat die je absoluut niet zag aankomen.

Erik Vlaminck schrijft over 'gewone' mensen, voor zover forains oftewel foorreizigers gewoon zijn want voor de meesten is dit wel een beetje een speciaal beroep en ze worden toch ook vaak als een aparte bevolkingsgroep gezien. Maar de auteur heeft hier toch de minder gewone kermisuitbater in zijn verhaal getrokken, gezien het onderwerp, het tentoonstellen van 'Un phénomène extraordinaire' is dit waarschijnlijk een heel logische keuze maar toch.

Jean-Baptist Van Hooylandt is de stichter van de kermisfamilie Van Hooylandt maar hij getuigt toch van een zeer extreme ongevoeligheid tegenover andere mensen en dan specifiek tegenover vrouwen, de woorden die hij bezigt, zijn zoals ze zeggen 'niet voor herhaling vatbaar'. Het geweld dat de man zowel fysiek als mentaal of emotioneel gebruikt, loopt de spuigaten uit en roept braakneigingen op, toch alleszins bij mij. En hij is niet de enige in zijn familie, zijn kleinzoon Arthur die een kindermolen uitbaat en die nu in de huidige tijd verhaald wordt, lijkt van hetzelfde laken een broek gekregen te hebben, de vrouwonvriendelijke uitspraken vliegen je om de oren. Ik moet zeggen dat ik daardoor een zekere aversie ontwikkelde tegen het boek en het lezen ervan me niet zo goed afging. Daardoor apprecieerde ik het veel minder dan de meeste lezers want het boek krijgt blijkbaar van de meesten een heel goede quotering.

Suikerspin zorgde dus voor twijfel of het een goed boek was, want als je het achteraf overschouwt, is het boek wél heel erg goed opgebouwd en het leest ook vlot. Daar is een zekere herkenbaarheid ook niet vreemd aan, het boek speelt zich voor een groot stuk af in de streek en zelfs in de stad waar ik woon en vlakbij waar ik als kind opgroeide was een 'remise' waarover sprake, maar écht vlakbij dus en dat was een beetje griezelig bij het lezen.

Ik las dit boek voor de plaatselijke leesclub die bij dit schrijven nog moet plaatsvinden en ook al lag het me minder toch weet ik wel zeker dat dit boek me gaat bijblijven. Daar zorgt het onderwerp namelijk voor en de walging die ik vaak voelde door zowel het taalgebruik van twee mannen van de familie Van Hooylandt als hoe vrouwen behandeld worden door hen en dan al helemaal als het over de Siamese zusjes Joséphine en Anastasia ging. De uitermate grote betrokkenheid tot sociale problematieken van de auteur is een punt dat in Suikerspin heel erg naar voor komt en de reden is dat dit een goed boek is maar ook de plotopbouw is fantastisch goed.

Uitgeverij: Wereldbibliotheek (2008) - 286 blz.

Dode zielen zingen niet - Jussi Adler-Olsen, Line Holm & Stine Bolther

Carl Mørck heeft de politie verlaten. Hij probeert zijn draai te vinden als auteur wanneer hij een verontrustende geluidsopname in handen krijgt. Een oudere vrouw is vier jaar eerder bijna vermoord door haar man, die daarna zelfmoord heeft gepleegd. De geluidsopname werpt nieuw licht op deze reeds gesloten zaak.

Carl gaat ermee naar afdeling Q, waar Rose en Assad de moed erin proberen te houden. De sfeer wordt er niet beter op door de komst van een nieuwe collega, de mysterieuze Deens-Franse politievrouw Helena Henry. Rose is ervan overtuigd dat Helena iets verbergt en begint haar eigen onderzoek naar de vrouw.

*****

'Jussi Adler-Olsen was duidelijk: tien boeken over afdeling Q, niet meer. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan: samen met Stine Bolther en Line Holm maakt de serie een verfrissende doorstart.' En op deze manier krijgt Serie Q dus toch een vervolg en dat valt absoluut niet te betreuren, integendeel, het verhaal leest als vanouds met dezelfde spanning én humor.

Jussi Adler-Olsen (Kopenhagen, 1950) is met zijn thriller-serie over Afdeling Q enorm populair geworden daar getuigen de vele vertalingen van maar ook de verschillende verfilmingen. Toch zocht hij al vanaf 2021 naar schrijvers die hem zouden kunnen opvolgen en hij vond er zelfs twee: Stine Bolther en Line Holm en in 2022 werd het startschot gegeven voor hun samenwerking. Wat later werd hij echter onverwachts heel erg ziek waardoor hij niet zoveel heeft kunnen samenwerken met hen als gepland maar hij is enorm tevreden van het resultaat. Bij het volgende deel is hij wel meer betrokken maar het schrijven zelf laat hij volledig over aan dit schrijversduo. In een interview met Hebban deed hij dit uit de doeken.

Line Holm & Stine Bolther vormen dus het duo dat de fakkel overgenomen heeft om Serie Q toch terug tot leven te brengen. Line Holm (Hadsten, 1975) is onderzoeksjournalist en werd genomineerd voor de meest prestigieuze Deense prijs voor journalistiek en schreef twee journalistieke boeken. Stine Bolther (Kalundborg, 1976) is televisiepresentator, journalist, werkte als juridisch en misdaadverslaggever en schreef verschillende boeken waaronder true-crimebestsellers. Samen hadden ze als Holm & Bolther reeds twee thrillers uitgebracht en nu schrijven ze dus samen Serie Q.

Jussi Adler-Olsen stopte dus na 10 boeken met de serie en dit is zeker te merken in dit boek, Carl Mørck was de drijvende kracht achter het cold case team maar hij wordt op een serieus zijspoor gezet in de heropstart van de serie. Hij heeft echter nog wel degelijk een rol te vervullen net zoals Gordon die elders aan het werk is. Dus schieten er nog Assad en Rose over en er is twijfel of Afdeling Q wel zal blijven bestaan. Er wordt echter een nieuw misschien toekomstig lid gevonden en dat is Helena Henry. Het is een thema binnen het team en dus heeft ook zij een verleden dat haar parten speelt en ze heeft ook wat speciale karaktertrekjes, ze past dus helemaal in het team maar Rose is daar helemaal niet van overtuigd, integendeel zelfs. Het geeft de nodige spanning binnen het team maar het zorgt ook voor een geweldige dynamiek in het verhaal waar de lezer veel plezier aan beleeft.

Het verhaal is geweldig goed geconstrueerd. De dader leren we kennen van in het begin en hij speelt een grote rol in de verhaallijnen. Als lezer weet je dus doorheen het verloop van het verhaal waar het om draait maar Afdeling Q tast heel erg lang in het duister. Er gebeuren verschillende misdaden die ze ook helemaal niet kunnen koppelen maar het is zeer boeiend om te lezen hoe ze uiteindelijk de verschillende puzzelstukjes toch kunnen leggen en zo de dader in het zicht krijgen, maar dan zitten we al zo goed als aan het einde van het boek.

Naar de gewoonte van Jussi adler-Olsen heeft dit schrijversduo aan de verschillende spelers in dit boek een verhaal en een gezicht gegeven en dat is alleen maar toe te juichen, het maakt het heel erg realistisch. Ook maatschappelijke thema's worden ingebouwd in het boek waardoor de lezer zich betrokken voelt bij de verschillende personages en ze nog meer tot leven komen. En dan is er nog de humor die regelmatig de kop opsteekt waardoor het leesplezier nog maar eens verhoogd wordt.

Dode zielen zingen niet is absoluut een top-vervolg van Serie Q, het schrijversduo Holm & Bolther heeft de fakkel met verve overgenomen. Het was echt heel fijn om terug ondergedompeld te worden in het kleurrijke cold case team en het was een verhaal om U tegen te zeggen. Het is boeiend en met humor geschreven en het werd nog super spannend. Laat die volgende verhalen van Afdeling Q maar komen!

Eerder: De vrouw in de kooi, De fazantenmoordenaars, De noodkreet in de fles, Dossier 64, Het alfabethuis, Het marco-effect, De grenzeloze, Selfies, Slachtoffer 2117, Natriumchloride, Eén raam, geen sleutel

Uitgeverij: Prometheus (2025) - 485 blz.

Oorspronkelijke titel: Døde sjæle synger ikke

Vertaling: Kor de Vries

Ik ga naar de schapen - Marieke De Maré

Dit is een verhaal over vaders, moeders en kinderen, maar bovenal en in het bijzonder over vijf mensen. Een van hen gaat vaak naar de schapen, een ander bestrijdt insecten, nog een ander maakt beelden van was. Iemand legt doden af en nog iemand anders kijkt naar niets.

In alles wat ze doen duikt een vraag op die nooit hardop wordt gesteld. Waarom voelen zij zich zo onlosmakelijk met elkaar verbonden en willen zij het liefst aan anderen kunnen vertellen: 'Met ons gaat alles goed.'

Ik ga naar de schapen gaat over zwijgen, kijken, vasthouden en loslaten. En ook over graag leven. Maar hoe doe je dat alweer?

**

Marieke De Maré (1985) studeerde Dramatische Kunsten optie Woordkunst aan het Herman Teirlinck Instituut Antwerpen, geeft les aan verschillende kunstacademies, is radio- en theatermaker en nu ook auteur. In 2020 debuteerde ze met Bult en Ik ga naar de schapen is haar tweede roman, dit jaar kwam er ook nog een verhalenbundel uit die ze samen met Lara Taveirne maakte, beiden zijn sinds 2023 stadsschrijver in Brugge.

Ik ga naar de schapen is een heel erg dun boek dat je zo uit hebt en de auteur heeft dan ook nog heel veel witruimte gelaten waardoor er zit heel veel 'stilte' zit in het boek en verschillende delen doen daarbovenop poëtisch aan. Het feit wil nu dat poëzie aan mij voorbij gaat, sterker nog, een écht gedicht krijg ik zelfs gewoon niet gelezen.

In mijn beleving is het dus een traag boek dat nergens over gaat maar wel leesbaar is omdat er her en der iets inzat dat me wél trok. Ik kan er echter inkomen dat anderen hier wel lovend over zijn, laat je dus vooral door mij niet tegenhouden om het te lezen want misschien is het iets voor jou en lees jij wél wat er niet staat.

Uitgeverij: Vrijdag (2024) - 147 blz.

Het klimaat zijn wij - Jonathan Safran Foer

De wereld redden begint bij het ontbijt

Met zijn bestseller Dieren eten veroorzaakte Jonathan Safran Foer een sensatie: veel van zijn lezers werden vegetariër, of werden zich op z'n minst bewust van hun eetgedrag. Nu pakt hij het grootste thema van deze tijd aan: klimaatverandering.

Om dit onderwerp concreter en daardoor urgenter te maken, herinnert Foer ons aan de kracht van gezamenlijke actie en geeft hij voorbeelden van succesverhalen uit het verleden als stimulans. Op deze manier - die van elk individu slechts een kleine inspanning vergt maar bij collectieve actie uiterst effectief is - kunnen we een van de grootste veroorzakers van klimaatverandering aanpakken: de bio-industrie.

Op zijn geheel eigen en verrassende wijze spoort Foer de lezer aan om na te denken over hoe volgende generaties ons handelen op dit cruciale moment zullen beoordelen. We kúnnen de wereld nog redden, te beginnen met het ontbijt.

Jonathan Safran Foer (Washington D.C., 1977) is een Joods-Amerikaans schrijver van tot nu toe vijf boeken waarvan Het klimaat zijn wij het tweede non-fictie boek is. Voor een deel sluit dit boek aan bij Dieren eten, zijn eerste non-fictie boek alhoewel hij nu volledig de focus legt op klimaat.

Na het lezen van dit boek is duidelijk dat de industriële landbouwindustrie (in de vertaling is dit de bio-industrie) dé manier is om de klimaatverandering aan te pakken en dit duidt hij door tal van wetenschappelijke onderzoeken aan te halen.

Maar Foer is ook een verteller en zijn opleiding in filosofie komt naar bovendrijven. De opbouw en zelfs de schrijfstijl is soms best speciaal te noemen, zo is er een volledig hoofdstuk gewijd aan een 'Discussie met de ziel' en dat mag je letterlijk nemen. Een ander hoofdstuk 'Hoe voorkomen we een grote uitstervingsgolf?' is dan weer een opsomming van punten in verschillende lijsten.

Foer pretendeert niet om het allemaal beter te weten en al zeker niet om het zelf 'beter' te doen, hij neemt in dit boek een heel erg kritische houding aan tegenover zichzelf. We MOETEN veranderen maar we DOEN het NIET. Dit boek is ondertussen al van 2019, van 6 jaar geleden dus en de klimaatcrisis wordt steeds maar urgenter. De vraag in dit boek is daardoor niet meer hoe we de verandering kunnen omkeren en zelfs al niet meer of we ze kunnen stoppen. Foer draagt hier wél een manier aan waardoor we een grote bijdrage kunnen leveren om nog enigszins iets te doen maar tegelijk stelt hij ook hoe moeilijk net déze keuze is.

Als verteller verweeft Foer vele uitweidingen in het boek en dan gaat het over historische feiten en wetenschappelijke gebeurtenissen maar even goed over zijn eigen familiegeschiedenis en zelfs het sterfbed van zijn grootmoeder komt aan bod, het maakt het boek heel erg leesbaar.

Waar Dieren eten van in het begin duidelijk is waar het over gaat, heeft Het klimaat zijn wij een aanloop nodig om tot dat punt te komen. Maar het is wél een boek dat de lezer aanspoort IETS te DOEN, om ACTIE te ondernemen bij 'de grootste crisis aller tijden' wat tegelijk een simpele maar ook moeilijke opgave is. Het klimaat zijn wij is zeker een erg interessant boek dat je wel móét aanspreken en dat ook doet. 'Het klimaat zijn wij!'

Eerder: Dieren eten

Uitgeverij: Ambo|Anthos (2019) - 246 blz. (247-280 Noten, Bibliografie en Dankbetuiging)

Oorspronkelijke titel: We Are the Weather

Vertaling: Patty Adelaar