zondag 30 april 2023

Toen de wereld brak - John Boyne

Gretel Fernsby woont al tientallen jaren in een luxeappartement in Londen. Ze leidt een ogenschijnlijk comfortabel en kalm leven, ondanks haar donkere verleden. Ze spreekt niet over haar ontsnapping uit Duitsland meer dan zeventig jaar geleden. Ze spreekt ook niet over de naoorlogse jaren in Frankrijk met haar moeder. En bovenal spreekt ze niet over haar vader, commandant van het meest beruchte concentratiekamp van de nazi’s, of over het gruwelijke lot dat haar broertje Bruno onderging.
Dan komt er een jong gezin wonen in het appartement onder haar. Gretel sluit aarzelend vriendschap met de negenjarige Henry, hoewel hij herinneringen bij haar oproept die ze juist probeert te vergeten.

***

John Boyne schreef met dit boek het vervolg op zijn bestseller De jongen in de gestreepte pyjama (2006). Dit was hij altijd al van zin en nu bijna twintig jaar later is het dus zo ver. John Boyne is een Iers journalist en auteur, er staan ondertussen al heel wat romans op zijn naam. Literatuur is zijn passie, hij studeerde Engelse literatuur en volgde een cursus creative writing in Norwich waar hij de Curtis Brown prijs won. Hij is regelmatig jurylid voor literaire prijzen en schrijft zelf ook boekrecensies.
Veel van zijn boeken spelen zich ergens in het verleden af en de beide Wereldoorlogen spelen regelmatig een kleinere of een grotere rol hierin. In dit boek hanteert hij zeer chronologisch twee verhaallijnen, eentje in het heden en dan eentje dat start net na de tweede Wereldoorlog. Ze wisselen elkaar netjes af en zijn dus gemakkelijk te volgen. 
In de eerste verhaallijn is Gretel met haar moeder gevlucht uit Duitsland en moet ze proberen te overleven in een voor Duitsers vijandige maatschappij. Niet simpel dus en dat ervaren ze zeker aan den lijve. Een verhaal dus over de situatie onmiddellijk na de Wereldoorlog.
In 2022 is Gretel een kranige weduwe van 92 jaar die helemaal niet op haar mondje is gevallen. Ook al was ze zoals ze zelf zegt een niet zo goede moeder voor haar zoon, toch heeft ze in het boek heel erg veel empathie, onder andere voor de nieuwe buurjongen die dan nog exact de leeftijd heeft van haar broertje toen hij overleed en wat verteld is in het boek De jongen in de gestreepte pyjama.
Beide verhaallijnen wisselen elkaar dus netjes af maar het zouden vanzelf twee aparte boeken kunnen zijn. Deze opbouw zorgt ervoor dat de lezer slechts een glimp krijgt van de gebeurtenissen aangezien ze bijna volledig apart staan. Je voelt ook weinig tot geen betrokkenheid tot het verhaal, ook al omdat het vrij korte hoofdstukken zijn en er dus veel geswitcht wordt.
Het hedendaagse verhaal bleek ook een stuk boeiender maar door die opbouw bleef dit verhaal toch ondermaats, een andere opbouw zou veel interessanter geweest zijn, bijvoorbeeld zonder de andere verhaallijn en met terugblikken op het verleden. Inhoudelijk had het ook veel beter uitgewerkt kunnen worden. Op zich waren het fascinerende personages maar ze werden slecht uitgediept waardoor het verhaal vlak bleef. Weinig verrassende elementen en diegenen die er dan wel waren, kwamen slecht uit de verf. Het einde werd verondersteld verrassend te zijn maar naar deze clou was helemaal niet gewerkt doorheen het verhaal en was teleurstellend. Er komen ook nog wat andere thema's aan bod maar zoals gezegd raakt het de lezer niet door de slechte uitwerking.
De auteur kan wel goed schrijven maar dit boek bleef dus wat betreft verhaallijn en uitwerking toch ondermaats. Het leest echter wel vlotjes en vervelen doet het nu ook weer niet. Een gemiste kans.

Uitgeverij: Meulenhoff (2022) - 410 blz.
Oorspronkelijke titel: All the Broken Places
Vertaling: Anke Frerichs en Ton Heuvelmans

Geen opmerkingen: