De vrouw van Martin Guerre - Janet Lewis

Zuid-Frankrijk, 1539. Bertrande de Rols is elf als ze wordt uitgehuwelijkt aan Martin Guerre. Het is een tegemoetkoming in de langlopende vete tussen twee Franse plattelandsfamilies. Bertrande kent hem pas twee dagen, maar ze weet dat ze voor de rest van haar leven 'de vrouw van Martin Guerre' zal zijn.

Op een dag deelt Martin plots mee dat 'hij een tijdje weg moet'. Acht jaren gaan voorbij totdat hij eindelijk terugkeert. Hoe, vraagt zich Bertrande af, kan ik zeker zijn dat deze man wel dezelfde is als degene die mij acht jaar geleden verliet? Hij is sympathiek, rustiger dan vroeger, goed voor zijn familie en werknemers. En als die man Martin niet is, doet dat dan af aan het geluk dat Bertrande bij hem heeft gevonden?

De vrouw van Martin Guerre vertelt een waargebeurd verhaal over een opzienbarend proces en onderzoekt tegelijkertijd of geluk gebaseerd op een leugen achteraf geen geluk meer is of mag zijn.

****

De Amerikaanse Janet Lewis (1899 – 1998) gaf les aan universiteiten, schreef enkele romans en libretti maar vooral veel poëzie. Het bekendst werd ze met haar drie romans die gebaseerd zijn op historische rechtszaken en De vrouw van Martin Guerre uit 1941 is daarvan de bekendste en het eerste vertaalde werk van haar in het Nederlands. Het boek werd trouwens twee keer verfilmd, in 1982 als Le Retour de Martin Guerre en in 1993 als Sommersby met Richard Gere en Jodie Foster in de hoofdrollen. Een tweede boek van deze trilogie is vorig jaar in Nederlandse vertaling verschenen.

Doorheen het boek krijg je een beeld van het leven op het platteland in de 16e eeuw in het zuiden van Frankrijk in de Pyreneeën. Het geloof speelt er een heel erg grote rol, huwelijken worden gearrangeerd en er wordt hard gewerkt. Bertrande heeft het niet gemakkelijk op het landgoed van haar schoonfamilie waar ze verplicht is te wonen na haar huwelijk. Haar schoonvader domineert over zowel het personeel als de familie en zelfs haar man, hij blijft immers een 'kind' van zijn vader in de toenmalige opvattingen. Hij pikt dit echter niet meer en verdwijnt op een dag, een plan dat hij mét Bertrande gesmeed had maar die ene week zoals de bedoeling was, werd uiteindelijk 8 jaar.

De vrouw van Martin Guerre is een heel dun boekje maar de auteur is er toch in geslaagd om de leefwereld in die tijd zeer realistisch te schetsen en ook het hoofdpersonage Bertrande staat er. Na de terugkeer van Martin vindt er bij haar een strijd plaats tussen haar gevoelens voor de toch wel opmerkelijk veranderde Martin en haar extreem religieuze opvattingen, ze moet een keuze maken, kiest ze voor eerlijkheid of voor haar gezin?

Dat dit verhaal op historische feiten gebaseerd is, maakte een grote indruk op mij. Lewis heeft er een heel erg goed en zelfs spannend verhaal van gemaakt met veel aandacht voor zowel de historische context en de plaats van de vrouw in de toenmalige samenleving als het hoofdpersonage Bertrande met al haar persoonlijke en morele twijfels en zelfs wroeging. Het boek is zowat 80 jaar geleden geschreven en toch doet het nog steeds hedendaags aan. Tussendoor en ongemerkt bijna zijn er zelfs ook nog wat spirituele gedachten te lezen, een boek dat zijn tijd waarlijk ver vooruit is.

Uitgeverij: Cossee (2020) - 171 blz.

Oorspronkelijke titel: The Wife of Martin Guerre (1941)

Vertaling: Paul van der Lecq

Die zomer - Sharon Bolton

Een oneindige, gouden zomer. Zes tieners zien een prachtige toekomst tegemoet. Tot een roekeloos spel zodanig uit de hand loopt dat een vrouw en twee kinderen verongelukken.

De achttienjarige Megan neemt alle schuld op zich, zodat haar vrienden hun dromen kunnen waarmaken. De afspraak is dat zij ieder van hen na haar vrijlating om een gunst mag vragen.

Maar liefst twintig jaar later staat Megan pas weer buiten. En haar spel kan beginnen...

***

Sinds in 2008 het eerste boek van Sharon Bolton verscheen, volgden er nog verschillenden, ze is zelfs fulltime schrijfster. Ze sleepte met haar boeken verschillende prijzen en nominaties in de wacht en het staat buiten kijf dat dit verdiend is. Ze heeft verschillende boeken in de Lacey Flint-serie geschreven maar ook standalones zoals dit boek.

Bolton is een meester in het bedenken van plots, meestal zijn ze heel erg origineel en zo ook in dit boek. We hebben hier twee verhaallijnen, deel 1 doet het verhaal van de gebeurtenis die het leven van het achttienjarige groepje vrienden grondig verandert en deel 2 is dan 20 jaar later wanneer Megan de gevangenis verlaat.

Interessante plot, hij draait rond het thema schuld en boete en de bijhorende gevoelens en hoe deze een heel leven doorwerken en meespelen. Dingen om over na te denken. Bolton heeft er een spannend verhaal rond gebouwd, toch zeker in het tweede deel van het boek. Het was een verrassend concept, de 'gunst' die Megan mag vragen aan ieder na haar vrijlating. Het verloop van het verhaal was trouwens ook verrassend, de vrienden die hun carrière hebben kunnen uitbouwen, weten niet wat hun overkomt eenmaal Megan vrij is. De schrijfster heeft er een kat en muis spelletje van gemaakt en dat kan niet anders dan spannend zijn. De vrienden en dus ook de lezer worden voortdurend op het verkeerde been gezet en het boek eindigt dan in een knallende finale.

Beide delen heeft Bolton goed opgebouwd zodat je er volledig in zit en je bijna de schuld voelt drukken op jezelf. En toch blijft het verhaal enigszins op de oppervlakte borrelen, de personages krijgen geen goede uitwerking en her en der klinkt het wat ongeloofwaardig. Bij het einde gekomen bleef er toch ook een ietwat ontevreden gevoel hangen doordat de beweegredenen van de latere gebeurtenissen niet voldoende uitgelegd werden, een betere uitdieping van de karakters had hier kunnen helpen.

Toch is Die zomer een goede thriller, de spanning die onomwonden afstevent naar de eindstreep primeert en daar is niets mis mee. En daarbij stimuleert het onderwerp je toch ook om er eens over na te denken.

Eerder: Offerande, Bezwering, Bloedschande, Zielsgeheim, Blijf waar je bent, Kleine zwarte leugens, Het donkerste water, Op de vlucht

Uitgeverij: A.W. Bruna (2021) - 397 blz.

Oorspronkelijke titel: The Pact

Vertaling: Anda Witsenburg

Alles is krom - Leen van den Berg

Een hartverwarmend en tragikomisch verhaal over alles wat fout kan gaan in het leven

Bankbediende Samuel ondervindt zowel in zijn privé- als professionele leven dat alles krom loopt in deze wereld waar velen een dubbele agenda lijken te hebben en de anderen gebruiken om er zelf beter van te worden. Hij begrijpt er niets van, want voor hem is alles eenvoudig rechtlijnig. Met een ontwapenende logica probeert hij wat krom is recht te trekken. Maar is de wereld klaar voor deze moderne Robin Hood?

****

Leen van den Berg groeide op in de Brusselse rand en studeerde geschiedenis in Leuven en nadien psychoanalytica in Brussel. Ze is docente Creatief schrijven en geeft schrijfateliers in Vlaanderen en het buitenland. Ze schreef scenario’s voor film en televisie en sinds 1995 jeugd- en prentenboeken. In 2005 bracht ze de biografie Soeur Sourire uit en in 2015 volgde haar eerste historische roman Zoon in Congo dat ze in 2022 een grondige herbewerking gegeven heeft en verscheen als Vuurvader. Alles is krom kwam in 2020 uit. Haar boeken worden inmiddels vertaald in verschillende talen en ze ontving enkele prijzen en nominaties.

Alles is krom is een tragikomisch verhaal dat zich twee jaar na de coronacrisis afspeelt. Het kwam echter reeds in 2020 uit bij de start van deze crisis wat toch een gewaagde keuze was. Maar het is nu wel zo dat deze crisis in feite maar een kleine rol toebedeeld krijgt in het boek en terecht niet op de achterflap vermeld wordt.

De plot is op een speciale manier opgebouwd, enerzijds zijn er de hoofdstukken getiteld 'dag nul' en anderzijds de hoofdstukken die lopen van 'dag nul min 1074 dagen' tot 'dag nul plus 313 dagen'. Dit is toch wel heel erg origineel gevonden. Wat die dag nul precies betekent, kom je pas heel erg laat te weten en door deze opbouw wordt het zelfs spannend. Je weet dat er iets te gebeuren staat maar het is totaal niet duidelijk in welke richting je zelfs maar moet denken. Het was zeer verrassend maar bleek volledig te passen in dit verhaal, het versterkte de tragikomische component.

Het verhaal wordt ondanks deze constructie toch redelijk chronologisch verteld met de nodige terugblikken naar een verder verleden om het hoofdpersonage te leren kennen. Samuel is een aandoenlijk personage, hij houdt van structuur maar zijn strakke manier van denken en omgaan met mensen maakt het hem heel erg moeilijk om te functioneren in de samenleving. Hij woont alleen met zijn moeder omdat zijn vader hen heeft verlaten toen hij nog heel jong was. En hun financiële en sociale situatie gleed met de jaren af, Samuel werd verantwoordelijk zowel voor zichzelf als zijn moeder. En in deze setting slaagt hij er dan toch in om een relatie op te bouwen met Saskia, het meisje dat hij in het begin van het boek leert kennen.

Alles is krom is een heel erg mooi boek geworden. Leen van den Berg heeft dit personage op een integere wijze vorm gegeven en hij doet heel erg authentiek aan, je kan niet anders dan hem in je hart sluiten. En de auteur heeft dit op een humoristische wijze gedaan zonder afbreuk te doen aan het personage en de tragische situatie waarin hij verzeilt raakt. Het is een heel erg knap boek, heel erg goed opgebouwd en geschreven, zeer zeker een aanrader.

Uitgeverij: Manteau (2020) - 210 blz.

Een storm van zwaarden #1 - George R.R. Martin

Het lied van ijs en vuur: Staal en sneeuw

Terwijl de winter nadert als een hongerig beest zijn de zeven koninkrijken verdeeld door bloedveten. De mannen van de Nachtwacht die de Muur bewaken, bereiden zich voor op de grote kou en de wandelende doden die haar vergezellen.

In de ijzige streken voorbij de Muur verzamelen zich de vogelvrijen, doorkneed in de wilde magie van de barre ijswoestenij, voor een invasie van het Noordelijke rijk, waar Robb Stark zijn vers gesmede kroon draagt. Robbs zusters zijn verloren, dood of overgeleverd aan de grillen van de wrede kindkoning Joffrey, die over het Zuiden regeert.

****

Een storm van zwaarden is derde boek in de serie Het lied van ijs en vuur en Staal en sneeuw is hier dan weer het eerste deel van. In de chronologische noot vooraan het boek meldt de auteur dat de eerste hoofdstukken het vorige boek overlappen wat betreft chronologie, verder is er dan het vervolg van na de Slag op het Zwartewater.

Net zoals in de vorige boeken gaan de hoofdstukken telkens over een ander personage en is er weinig tot geen overlapping tussen de verschillende verhalen. Sommige hoofdstukken zijn kort, andere ietsje langer en omdat er heel wat verschillende personages zijn, komen ze uiteindelijk maar enkele keren aan bod. Op den duur ontwikkel je een beetje een voorkeur voor bepaalde personages en hun belevenissen maar over het algemeen lezen ze allemaal wel heel vlot en gemakkelijk. De kaarten vooraan het boek blijven handig en ook de namenlijsten achteraan komen zeer van pas, deze lijsten beslaan ondertussen al een kleine 50 bladzijden. Het is onmogelijk om je alle namen eigen te maken maar de allerbelangrijksten begin je te kennen.

De plot steekt goed in elkaar, ik vraag me wel af hoe de schrijver er in slaagt om hierin het overzicht te houden, dat moet een huzarenstukje geweest zijn gezien de hoeveelheid personages.

Dit eerste deel van het derde boek van de serie las goed en de auteur weet je aandacht vast te houden, elk hoofdstuk eindigde ook zodat je uitkeek naar het vervolg. Daarom dat het tweede deel ook al klaarligt, dit deel eindigde immers met een serieuze cliffhanger.

Eerder: Het spel der tronen, De strijd der koningen

Uitgeverij: Luitingh-Sijthoff (2001) - 573 blz. (575 - 622 appendix)

Oorspronkelijke titel: A Storm of Swords

Vertaling: Renée Vink

Eten als dieren - David Raubenheimer & Stephen J. Simpson

Wat de natuur ons kan leren over gezond eten

Onze voorouders bezaten ooit het vermogen om precies te weten welk voedsel hun lichaam op welk moment van de dag nodig had. Van bavianen tot schimmels, bijna alle levende organismen weten instinctief wat ze moeten eten voor een optimale gezondheid. Maar wanneer en waarom zijn wij dit vermogen kwijtgeraakt en - nog belangrijker - hoe kunnen we het terugkrijgen?

David Raubenheimer en Stephen Simpson beantwoorden deze vragen in een meeslepend verhaal over evolutionaire biologie en voedingswetenschap, gebaseerd op jarenlang baanbrekend onderzoek. Hun kleurrijke wetenschappelijke reis brengt lezers over de hele wereld, van de uitlopers van Kaapstad tot de woestijnen van Arizona, tot een ultramodern onderzoekscentrum in Sydney.

Dit verrassende, wetenschappelijke avontuur resulteert in een voedingstheorie die diepgaande gevolgen heeft voor de huidige epidemie van metabole ziekten en obesitas. Raubenheimer en Simpson geven daarnaast advies om de ongewenste bijwerkingen van populaire diëten te begrijpen en controle te krijgen over onze voedselomgeving en laten zien dat lekker en gezond onlosmakelijk verbonden zijn aan goed eten.

David Raubenheimer is hoogleraar Voedingsecologie aan de Universiteit van Sydney. Hij geeft colleges en lezingen aan vele universiteiten en op verschillende congressen over de hele wereld.

Stephen J. Simpson is directeur van het Charles Perkins Centre en hoogleraar Milieuwetenschappen aan de Universiteit van Sydney. 

In Eten als dieren vertellen beide experten hun zoektocht naar hoe het zo gekomen is dat er zoveel overgewicht is en welke factoren hier de oorzaak van zijn. Ze zijn beiden entomologen en door hun onderzoeken en voedingsexperimenten op insecten proberen ze antwoord te geven op de vraag hoe levende wezens weten wat ze moeten eten en zo evolueert hun onderzoek naar zoogdieren en uiteindelijk de mens. Gaandeweg komen ze in contact met andere onderzoekers waar ze dan ook nog eens mee samenwerken om een antwoord te vinden op de voedingsgerelateerde problemen waarmee mensen te kampen hebben.

Samen hebben ze uiteindelijk de grondslag gelegd van wat zij introduceerden als de eiwithefboomhypothese. Ze bestudeerden de belangrijkste voedingsgroepen koolhydraten en eiwitten en experimenteerden hiermee in talloze onderzoeken wereldwijd en ze ontdekten ook dat een derde voedingsgroep van belang was, namelijk de vetten. Ze kwamen tot de conclusie dat het percentage eiwitten in voeding van groot belang is en ze hebben hier baanbrekend werk verricht. Ze geven zelf aan dat er nog veel te onderzoeken valt, experimenten op mensen zelf zijn immers niet evident.

Deze zoektocht hebben ze in dit boek gebracht in een boeiend verhaal, van het prille begin tot het moment dat ze dit populaire boek uitbrachten, het is zeer bevattelijk geschreven en je wordt langzaam maar zeker ingewijd in de problematiek, stap voor stap zodat je uiteindelijk helemaal mee bent in de zoektocht en hun conclusies, voorlopige weliswaar.

Naast hun verhalen is er toch ook wel wat theoretische informatie verwerkt in het boek waar je toch wel je aandacht bij nodig hebt. Aan het einde van het boek hebben ze een hoofdstuk toegevoegd waarin ze de verschillende soorten voedingsstoffen in detail bespreken moest je hier tijdens het lezen behoefte aan hebben.

Eten als dieren is een ander boek geworden dan de meeste boeken over voeding die ik ondertussen al gelezen heb. Er staan vernieuwende dingen in die ik nog niet eerder las en de auteurs hebben het boeiend en interessant gebracht. Hun eiwithefboomhypothese was een eyeopener. Het boek haalt erg veel onderzoeken aan maar schenkt ook aandacht aan bijvoorbeeld de blauwe zones waar mensen meetbaar langer leven en de voedingsgeschiedenis van de oermens tot nu. Een boek met een brede kijk dus. Eten als dieren is absoluut een aanrader als je interesse hebt in een gezond en lang leven.

Uitgeverij: Unieboek | Het Spectrum (2020) - 256 blz.

Oorspronkelijke titel: Eat Like The Animals

Vertaling: Herman Meester