In de ban van de Barkley - Michiel Panhuysen

De Barkley marathons: een ultramarathon die zo zwaar is dat zelden iemand de finish haalt

'De Barkley' is een begrip in de wereld van de ultralopers. Mythisch, extreem en in nevelen gehuld. De wedstrijd - die plaatsvindt diep in het Frozen Head State Park in de Amerikaanse staat Tennessee - is een van de slopendste ultra's ter wereld. Binnen zestig uur moeten de deelnemers 100 mijl afleggen door onherbergzaam gebied. In de 35 jaar dat de race bestaat wisten slechts vijftien deelnemers te finishen.

Journalist en ultraloper Michiel Panhuysen  is de enige Nederlander ooit die deelnam aan de Barkley en ook hij haalde nimmer de eindstreep. Zijn fascinatie en respect voor de race, de deelnemers en de even illustere als mysterieuze racedirecteur-filosoof-genius Lazarus Lake werden er alleen maar groter door. In dit adembenemende boek doet Panhuysen een dappere poging het mysterie van de Barkley te ontrafelen en stelt hij zich de vraag waarom hij en talloze ultralopers met hem in de ban raken van de extreme ontberingen die met hun sport gepaard gaan.

Michiel (Mig) Panhuysen is journalist, schrijver en ultraloper. In dit boek verteld hij hoe er zo toegekomen is om ultra's te beginnen lopen en dat was toen hij hoorde over de Barkley dus. De wedstrijd bestaat al 35 jaar en was altijd gehuld in mythische sferen. Pas de laatste jaren heeft hij algemene bekendheid gekregen door de Netflix documentaire The Race That Eats Its Young uit 2014.

Zowat alles is extreem aan deze race, het parcours in onherbergzaam gebied, de extreem wisselende weersomstandigheden, de organisator en zelfs de race zelf waar niets vaststaat. Elke keer als iemand de finish haalt, verzwaart Gary Cantrell (Laz) de race, hij dwingt de deelnemers tot onmenselijk zware mentale en fysische inspanningen. Dat ze hieruit lessen leren over zichzelf en het leven dat bleek duidelijk in dit boek. En dan zijn er nog de eigenaardige en grappige kantjes, als officieel startschot steekt Laz een sigaret op en de 'virgins' brengen naast de inschrijvingskosten ($ 1,60) een kentekenplaat van hun thuisstaat of -land mee, ze hangen dan als een gordijn vrolijk klingelend op het terrein, en zo zijn er nog tal van eigenaardigheden.

Panhuysen weet door zijn vertellingen de lezer absoluut zelf ook in de ban te houden van zijn boek. Het gaat voornamelijk over de Barkley maar hij verdiept dit door zijn ervaringen op persoonlijk en sportief vlak. Hij heeft zelf zowat alles gelezen en bekeken wat hij kon vinden over de race en had vele gesprekken met andere lopers. En er zijn dan ook nog de andere zware ultra's waar hij aan deelneemt en die hij meeneemt in dit verhaal. Je kan gerust stellen dat de Barkley zijn leven veranderd heeft.

In de ban van de Barkley is een inspirerend en motiverend verhaal dat heel erg goed gebracht is met een juiste mix van persoonlijke ervaringen, informatie en bedenkingen over het leven. De excentriciteit van de race en zijn bedenker spreken helemaal tot de verbeelding, je krijgt instant zin om dit met eigen ogen te zien. Absolute aanrader dit boek!

Uitgeverij: Ambos|Anthos (2021) - 190 blz.

Winterwereld - A.G. Riddle

In de nabije toekomst is er een nieuwe ijstijd aangebroken. Sneeuw valt in de zomer. Gletsjers verpletteren complete steden in Noord-Amerika, Europa en Azië. Wereldwijd verlaten mensen hun huizen en trekken naar gebieden waar ze nog wel kunnen overleven. Landen sluiten bondgenootschappen en bereiden zich voor om de laatste bewoonbare zones van de wereld in handen te krijgen. De mensheid balanceert op het randje van de afgrond.

Wetenschappers, wanhopig op zoek naar antwoorden, sturen sondes het zonnestelsel in om metingen te doen. Nabij Mars ontdekken ze een mysterieus object dat naar de zon onderweg lijkt. Is dit de oorzaak van de ijstijd? Kan het een overblijfsel zijn van een lang uitgestorven beschaving?

De anarchie op de aarde neemt ondertussen toe en een internationaal consortium begint aan een missie om contact te maken. Maar het loopt niet zoals gepland: in de duistere ruimte doet het team een ontdekking die de loop van de menselijke geschiedenis zal veranderen - en mogelijkerwijs zal beëindigen.

***

A.G. Riddle was tien jaar bezig in de internetwereld en besloot toen om zich volledig te wijden aan zijn passie, het schrijven van fictie, zo verscheen in 2013 zijn eerste boek in een trilogie, The Atlantis Gene. In 2015 publiceerde hij een standalone, in 2017 was er nog een tweedelige serie en in 2019 kwam het eerste deel uit van De Lange Winter-trilogie, Winterwereld. Er zijn ondertussen plannen voor enkele verfilmingen van zijn boeken.

De titel van het boek had me een beetje op het verkeerde been gezet, ik verwachtte het relaas van de mensheid die moet trachten te overleven in een wereld die steeds kouder wordt. Niet dus, het verhaal concentreert zich voornamelijk op de gebeurtenissen in de ruimte. Er zijn twee hoofdpersonages, Emma en James waarvan we afwisselend de belevenissen volgen, ze komen op een gegeven moment samen maar dan hebben we nog steeds twee gezichtspunten om te volgen.

Helemaal niet slecht deze Winterwereld, het is een vlot lezend boek dat toch ook wel spannend is. Het beeld dat geschetst werd van de evolutie en het verweer van een wereld in apocalyptische moeilijkheden leek me zeer zeker mogelijk en zelfs waarschijnlijk en dat was toch wel confronterend.

Met het verhaal zelf had ik minder connectie. Het was niet futuristisch en klonk heel aannemelijk en dat was zeer te appreciëren. De ontwikkeling van de relatie tussen de twee protagonisten verliep echter langzaam en daardoor sloop er nogal wat herhaling in. Er was ook nog een geheim van James dat doorheen heel het boek opdook maar pas aan het einde verklaard werd, een begrijpelijke zet achteraf bezien maar het begon wel te storen tijdens het lezen, het had geholpen als het minder aanwezig was geweest. Het verrassende en spannende begon er op deze manier wat af te gaan.

Winterwereld is niettemin een boek dat de moeite is en ik ben zeker getriggerd om aan het tweede deel van deze trilogie te beginnen. 

Uitgeverij: Iceberg Books (2021) - 376 blz.

Oorspronkelijke titel: Winter World

Vertaling: Textcase

Zuurstofschuld - Toine Heijmans

De dag dat Walter Welzenbach zijn eerste berg beklimt bepaalt zijn leven: nooit meer wil hij iets anders. Nu staat hij op zijn laatste top, een duizelingwekkende 8188 meter hoog, en kijkt hij uit over zijn eenzaamheid.

Zuurstofschuld is het adembenemende verhaal van klimvrienden Lenny en Walter, die hun dromen najagen in de Alpen en de Himalaya, en daarmee hun lot bezegelen. Ze dragen de verhalen van de grote alpinisten met zich mee, en zoeken samen een manier om geschiedenis te schrijven. Maar in de ijle lucht gelden andere wetten.

****

Toine Heijmans studeerde geschiedenis, werkt als verslaggever bij verschillende kranten en sinds enkele jaren schrijft hij ook een tweewekelijkse column. Hij schreef sinds 1998 enkele non-fictie boeken en met Zuurstofschuld is hij aan zijn derde roman toe. Zijn eerste roman Op zee uit 2011 die trouwens een prestigieuze Franse literatuurprijs wegkaapte, gaat over een zeilreis van een vader en zijn zevenjarige dochter, Pristina over een ambtenaar en een vluchteling en Zuurstofschuld dus over klimmen.

Bij deze klimpassie kon ik mij niet veel voorstellen maar dit boek heeft daar verandering in gebracht. Heijmans weet het klimwereldje zeer goed te beschrijven, je waant je zelf ook op de toppen van bergen en voelt de kou en het zuurstoftekort. En daarnaast krijg je een bijna volledige geschiedenis van de allerbelangrijkste klimmers en de klimsport te lezen, allemaal zeer behapbaar en net genoeg zodat het boeiend blijft. Google is zelfs verschillende keren geraadpleegd door mij om me er iets meer in te verdiepen en het te visualiseren. Knap gedaan van de auteur. 

Heijmans heeft dit alles verweven in het verhaal van twee vrienden die elkaar leren kennen als ze verder studeren. Lenny heeft zich via een hele boekenkast al uitgebreid ingeleefd in de hobby en oefent op een pijler van een brug als ze elkaar ontmoeten. Sindsdien zijn ze onafscheidelijk en gaan ze zo langzamerhand helemaal op in hun hobby, het wordt hun leven. 

Hun verhaal is ongeveer chronologisch gebracht maar in stukken en brokken. De rode draad is de laatste beklimming van Walter en daar doorheen weeft de auteur hun leven en de geschiedenis van de klimsport. Daardoor blijft het boek boeiend en word je genoopt om bij de les te blijven en met momenten is het zelfs spannend. 

Zuurstofschuld is ook nog een boek dat je doet nadenken, over vriendschap en zelfs het leven. Ik was aangenaam verrast door deze schrijver.

Uitgeverij: Pluim (2021) - 331 blz.

De Camino - Anya Niewierra

De 44-jarige chocolatier Lotte Bonnet woont al jaren gelukkig in Zuid-Limburg met haar man Emil, een voormalige vluchteling uit Bosnië. Maar dan pleegt Emil onverwacht zelfmoord tijdens het lopen van de Camino en blijft Lotte ontredderd achter.

Als ze elf maanden later naar Bosnië reist om zijn as uit te strooien, ontdekt Lotte dat Emil heeft gelogen over zijn identiteit. Ze schakelt een advocaat uit Sarajevo in om onderzoek te doen naar zijn verleden, en die komt tot een schokkende ontdekking.

Ondertussen gaat Lotte zelf de Camino lopen, exact volgens de route en planning van Emil. Ze wil achterhalen wat hem tot zijn wanhoopsdaad dreef. Maar iemand volgt haar, iemand die niet wil dat ze dce waarheid ontdekt...

***

De Nederlandse Anya Niewierra is met dit boek aan haar vierde toe. Ze studeerde aan de Nationale Hogeschool voor Toerisme en Verkeer in Breda en werkt bij VVV, de toeristische sector dus. In 2013 verscheen haar eerste thriller.

De auteur heeft de Joegoslavische oorlogen (1991-2001) als basis gebruikt om haar verhaal aan op te hangen en dat was heel erg boeiend om daar meer over te lezen. De verwerking van historische feiten in een fictief verhaal is altijd een surplus en nog meer als je dit dan kan lezen vanuit de belevingswereld ter plaatse. Je krijgt een bredere visie op de feiten zelf maar zo zie je ook dat het niet altijd zwart-wit is, je krijgt elementen aangebracht zodat je inzicht en eventueel je mening wordt bijgesteld. Ook op menselijk vlak wordt je blik breder, je wordt alleszins aangespoord om over dingen na te denken.

Daarnaast heeft Niewierra het decor van de Camino gebruikt, de pelgrimstocht naar Santiago de Compostella. Haar beschrijvingen van de Via Podiensis, de pelgrimsweg die opgebouwd is rond de GR 65 en loopt van Le Puy-en-Velay tot de Atlantische Pyreneeën, doen je ook al watertanden om deze regio te willen bezoeken. Het zou trouwens één van de mooiste wegen naar Compostella zijn, er zijn immers meer routes naar deze pelgrimsstad. De spirituele en emotionele bedenkingen rond de Camino stemmen ook al tot nadenken.

En dan is er daar uiteraard nog het verhaal zelf. Dit was het minste van de drie boeken die ik tot nu toe las van deze auteur. Geen slecht verhaal, helemaal niet, alles klopte en het las goed en vlot maar intrigerend was het niet en het sprak ook niet tot de verbeelding. Er is weinig sprake van originaliteit moet gezegd en er was een zekere mate van voorspelbaarheid en spannend was het ook niet. Het boek leest echter ook meer als een roman en in dat opzicht stoorde het ontbreken van spanning niet.

De opbouw was wel goed en niet chronologisch zodat je toch wat na te denken had. Vaak verwoordde Niewierra de dingen echter te expliciet zodat de roman de vaart niet haalde die je verwachtte, je mag de lezer toch ook wel enig krediet geven. Het is dankzij de historische gebeurtenissen en de Camino-verhalen dat je aandacht en interesse toch wordt vastgehouden, het verhaal zelf was te traag en te voorspelbaar om dit te doen, de liefdesgeschiedenis was trouwens ook maar zwakjes en boeide niet.

De Camino is een goed boek, vooral de verweving met geschiedkundige gebeurtenissen en de levendige beschrijvingen van een Camino hebben mij bekoord, het is zeker dat Niewierra schrijverstalent heeft en zich goed documenteert.

Eerder: Het dossier, Het bloemenmeisje

Uitgeverij: Luitingh-Sijthoff (2021) - 375 blz.

Apeirogon - Colum McCann

De Palestijn Bassam Aramin en de Israëliër Rami Elhanan zijn allebei vader van een dochter en worden allebei geconfronteerd met het ergste dat een ouder kan overkomen: het verlies van een kind, door oorlogsgeweld.

Colum McCann vertelt in Apeirogon de onthutsende, waargebeurde verhalen van Aramin en Elhanan, de een aan de ene, de ander aan de andere kant van het Palestijns-Israëlische conflict. McCann neemt geen stelling, maar belicht hun geschiedenissen van alle zijden en geeft zo inzicht in hun mysterieuze wereld en tegelijkertijd in de brute realiteit.

Apeirogon is een roman in 1001 hoofdstukken, waarin het verhaal wordt afgewisseld met flarden geschiedenis, geluiden, citaten en herinneringen.

*****

Colum McCann werd in Ierland geboren maar verhuisde als prille twintiger naar New York waar hij verschillende baantjes had. Hij studeerde journalistiek en doceert Creatief schrijven aan het Hunter College. In 1994 debuteerde hij met Vissen in de nachtzwarte rivier waarin hij enkele verhalen bundelde, ondertussen heeft hij een tiental boeken op zijn naam staan. Hij baseert zich vaak op historische feiten of onderwerpen.

Apeirogon is een vakkundig geconstrueerde roman waarin heel wat te lezen valt. Eerst en vooral is er het verhaal van de twee vaders die elk een dochter verloren in het oorlogsgeweld. McCann vertelt hun verhaal doorheen de 1001 hoofdstukken in stukken en brokken en heeft daarbij vooral oog voor hun persoonlijk beleven ervan maar wel in de historische context. De twee kanten in dit woelige land worden op deze manier heel erg goed beschreven, de lezer wordt helemaal meegesleurd in dit proces. Eenvoudig is dit niet, ze maken beiden van alles mee en evolueren de hele tijd tot op het punt dat dit verhaal verteld wordt, 2016 dus. De worsteling van beide mannen is fenomenaal om te volgen, woede, twijfel en nog een heel scala aan emoties heeft de auteur erin verwerkt.

Daarnaast heeft hij dan ook de geschiedenis van Israël er in verwerkt, je historische kennis wordt weer eens goed bijgespijkerd. Maar McCann heeft ook allerlei andere informatie gebruikt om het verhaal kleur te geven én samenhang. Weetjes over wiskunde, allerlei soorten vogels, kunst, mensen zoals een acrobaat en een studente die zich bezighoudt met geluid passeren de revue en nog veel meer. Het is werkelijk een bonte verzameling hoofdstukjes met een caleidoscoop aan informatie waarmee je je absoluut weet bezig te houden tijdens het lezen maar die anderzijds het verhaal ook compleet maken. Het verhaal van de twee mannen leest daardoor beter, het wordt immers gekaderd in wat er in die tijd leefde in Israël. Af en toe zijn er zelfs hoofdstukken van een foto of 1 zin, citaten onder andere zoals "Zorg dat de olijftak niet uit mijn handen valt" en "Stop de vernederzetting".

Colum McCann heeft er op deze manier een ongelooflijk goed samenhangende roman van gemaakt, een meesterwerk kan je gerust zeggen.

Een apeirogon is een "vorm met een telbaar oneindig aantal zijden" (p. 99) en is daarmee de eenvoudigste vorm van oneindigheid. "Alles is bereikbaar. Alles is mogelijk. Zelfs het schijnbaar onmogelijke" en "Tegelijkertijd is de totaliteit van de vorm in ieder punt aanwezig" (p. 466). 

Apeirogon is een verhaal van hoop, het bevestigt dat mensen kunnen veranderen, tot inzicht kunnen komen, 'weten' en kennis zorgt daarvoor.

Deze roman lag buiten mijn comfortzone maar ik ben maar wat blij dat ik deze gelezen heb. Een mens krijgt instant zin om nog boeken van deze auteur te lezen.

Uitgeverij: De Harmonie (2020) - 509 blz.

Oorspronkelijke titel: Apeirogon

Vertaling: Frans van der Wiel