Ten noorden van de poolcirkel biedt de zon slechts een paar uur per dag een bleek licht voordat het landschap weer in duisternis wordt gehuld. Elsa is negen jaar oud en de dochter van een Samische rendierherder. Wanneer ze op een ochtend in haar eentje naar de rendieren skiet, is ze getuige van de moord op Nástegalllu, een van de rendierkalveren. Ze wordt gedwongen erover te zwijgen, en draagt het donkere geheim voor altijd met zich mee.
Tien jaar later vecht Elsa voor haar plek in de kleine gemeenschap. Ouderlingen verwachten dat de jonge vrouw haar plaats kent, maar Elsa wil meer uit het leven halen. Terwijl om haar heen het racisme en de bedreigingen tegen de Sami escaleren, wordt Elsa het doelwit van de man die ooit haar rendier doodde.
***
Ann-Helén Laestadius werd geboren in het noorden van Zweden en stamt af van twee Zweedse minderheidsgroepen, de Sami en de Tornedalers. Ze groeide op bij de Sami maar spreekt zelf geen Samisch wat ze zelf erg vindt, daarom vond ze het belangrijk om de taal op te nemen in haar boek. Ze woont in Stockholm en is journalist en auteur. In 2007 publiceerde ze haar eerste kinderboek en er volgden er nog. Slechts een diefstal (2021) is haar eerste roman voor volwassenen en werd lovend ontvangen en genomineerd voor diverse prijzen.
De auteur heeft met dit boek het volk waar haar roots liggen in het licht willen stellen. De Sami worden onderdrukt en zelfs regelrecht bedreigd als bevolkingsgroep en hun cultuur. Dat is een behandeling die minderheidsgroepen nogal eens ten deel valt, verdraagzaamheid en begrip zijn ver te zoeken en dit heeft Laestadius willen vertellen in een fictief verhaal maar dat gebaseerd is op ware gebeurtenissen en feiten. ‘De werkelijkheid is soms erger dan de fictie’ schrijft Laestadius in haar dankwoord, het verhaal in haar boek is nochtans helemaal niet van de poes.
En het zijn niet alleen het racisme en de bedreigingen waarover ze vertelt, deze zijn vaak ook de oorzaak van andere problemen bij de Sami, alcoholverslaving, depressies en de zelfmoordcijfers scheren hoge toppen.
En alsof het nog niet genoeg is, wordt hun leven voor en met de rendieren ook nog eens bedreigd door de klimaatverandering. De seizoenen en de temperaturen zijn erg aan het veranderen waardoor het een groot probleem wordt om hun dieren gevoed te krijgen. De balans in de natuur is volledig verstoord aan het raken.
Het hoofdpersonage is dan ook nog eens een vrouw en dat is dan weer binnen de samenleving die gevormd wordt door tradities op zijn zachtst gezegd een heikel puntje. Laestadius heeft Elsa heel erg goed weten te duiden en te vertellen, het is een sterke vrouw die doorheen alle problemen toch probeert haar plaats te zoeken, met de rendieren, de Sami maar ook buiten haar eigen gemeenschap.
Het verhaal zelf bestaat uit twee delen, het eerste deel speelt in 2008 en Elsa is 9 jaar. Het verhaal begint met de vondst van haar gedode rendier en hierrond is dan het hele boek opgebouwd, zowel de gebeurtenissen dat jaar als die van het tweede deel dat zich tien jaar later afspeelt. De auteur heeft de andere personages ook zeer levendig gebracht en op deze manier krijg je een heel goed beeld van de gemeenschap, zeer interessant allemaal. Er zijn ook wel wat woorden en zinnen in de taal van de Sami gebruikt en dit was een zeer goede tactiek van de auteur om je meer betrokken te laten voelen, dat heeft ze heel erg goed gedaan.
Slechts een diefstal is een interessant boek, je krijgt een heel erg goed beeld van deze minderheidssamenleving, de Sami en van de problemen waar ze mee te kampen hebben. En dan hebben we het dus vooral over het racisme, de onderdrukking en de bedreigingen maar in tweede instantie ook over de klimaatveranderingen. Het boek leest meestal vlot maar het ging vaak nogal traag vooruit en er was ook wel wat herhaling, als verhaal schoot het voor mij te kort. Maar ik weet nu in ieder geval veel meer over de Sami, hun land, cultuur en rendieren, dit was zeer interessant en boeiend.
Uitgeverij: De Bezige Bij (2022) - 445 blz.
Oorspronkelijke titel: Stöld
Vertaling: Angélique de Kroon
Geen opmerkingen:
Een reactie posten