Limbricht, nabij Sittard, eind zeventiende eeuw. Haar leven lang is Entgen Luijten gewend haar eigen weg te gaan, in familiekwesties, in zaken en in de liefde. Ze wordt daarin gesteund door een grote kennis van de natuur, die ze ook regelmatig aanwendt om haar dorpsgenoten te helpen. Maar dan wordt ze vanwege een paar ongelukkige voorvallen beschuldigd van hekserij. De kasteelheer is gebrand op een bekentenis, waarvoor hij gebruikmaakt van alle middelen die de inquisitie hem ter beschikking stelt. Maar wat als Entgen tegen alle verwachtingen in standhoudt?
De heks van Limbricht is een op feiten gebaseerde roman over de moed, eigenzinnigheid en het politieke bewustzijn van een ongetemde vrouw. Haar proces in 1674, waarvan alle stukken bewaard zijn gebleven, verloopt anders dan iedereen had kunnen voorspellen.
****
Susan Smit (Leiden, 1974) werkte 10 jaar als model en studeerde daarna culturele studies met Nederlandse Taal- en Letterkunde als hoofdvak. Ze begon zich na een artikel dat ze in 2000 schreef over moderne heksen, te interesseren in de geschiedenis van deze eeuwenoude religie, de rituelen en de magie en kruiden en ze werd uiteindelijk ingewijd als heks. In haar eerste boek Heks (2001) schreef ze haar ervaringen hieromtrent. Sindsdien verschenen er nog vele non-fictie boeken en sinds 2005 ook romans van haar hand, vaak historische romans.
De historische roman De heks van Limbricht verscheen in 2021 en is verteld naar het waargebeurde verhaal van Entgen Luijten, een vrouw die in 1674 beschuldigd werd van hekserij en berecht. Susan Smit kon hiervoor putten uit de stukken die van dit proces bewaard zijn gebleven, een proces met een onverwachte afloop. Het boek werd een groot succes en de voorbereidingen voor een verfilming zijn in volle gang.
Het verhaal begint met de arrestatie van Entgen en haar opsluiting in de kerkers van het kasteel op verdenking van hekserij of kwade toverij op 10 juli 1674 en loopt tot en met het vonnis op 10 oktober. Tijdens haar opsluiting blikt Entgen terug op haar leven en wordt haar verhaal sinds haar geboorte uit de doeken gedaan. Maar het boek is meer dan dat, we krijgen hier een beeld van een sterke vrouw die ingaat tegen de heersende normen, ze is een zelfstandige vrouw die absoluut haar 'vrouwtje' staat in een op en top mannenwereld. De auteur weet een goed beeld te geven van deze maatschappij en ze legt zelfs het systeem uit waardoor vrouwen individueel maar ook als groep onderdrukt kunnen worden en het zwijgen opgelegd. Hier kunnen we zelfs vandaag de dag nog wat van leren lijkt me.
Entgen weet enorm veel over natuurgeneeswijzen en haar kennis van kruiden is fenomenaal. Alleen daarom al kon je in die tijd als heks aangemerkt worden en was het een koud kunstje om een mondige vrouw uit de weg te ruimen. Susan Smit heeft verschillende boeken over heksen en de oude natuurreligie geschreven en het smaakt absoluut naar meer om hier over te lezen.
Daarnaast heeft Entgen ook wat betreft landbouwmethoden een grote kennis, welke planten het goed doen met elkaar, teeltwissel, het laten rusten van percelen, zo tussendoor komen we ook hier wat over te weten in dit boek. Je zou het nu kunnen vergelijken met permacultuur en biodynamische landbouw, super interessant allemaal. Er zit dus genoeg materiaal in De heks van Limbricht om even zoet te zijn als je getriggerd wordt om hier meer over te weten.
Kort hiervoor had ik het boek De heks van Gottem van Frederic Vermeulen gelezen en wat betreft inquisitie en het beschuldigen en berechten van heksen waren er gelijkaardige dingen te lezen maar uitgebreider. Maar daar las je dan weer veel minder over de dingen die ik hiervoor aanhaalde, kruiden, natuurgeneeswijzen en landbouw.
De heks van Limbricht is een boek dat ook een zeker literair gehalte heeft, Susan Smit heeft een mooie taal om haar verhaal te vertellen. Ze stopte er regelmatig ook overdenkingen in over maatschappelijke kwesties, overtuigingen en meningen, maar het meest nog over het leven van toen, de armoede en angst van de boeren en gewone mensen en hoe zij onderdrukt worden door de hogere standen en waarbij de rol van de kerk niet te onderschatten is, machtsmisbruik en willekeur tieren immers welig. En daar bovenop zijn het dan nog voornamelijk vrouwen die het onderspit moeten delven. Entgen Luijten is een vrouw die weerwoord geeft hierop en ook nu nog een voorbeeld kan zijn, een vrouw om in je hart te sluiten.
De heks van Limbricht is absoluut een zeer aan te raden boek, het vertelt het verhaal van een uitzonderlijke vrouw en dit op een meeslepende wijze. De cover kon ik wel niet goed plaatsen, Entgen had iets tegen overdreven godvruchtigheid en de cover straalt net dit uit, persoonlijk zou ik toch voor iets meer 'natuurlijks' gegaan zijn. Het boek zet aan tot nadenken en ook tot het meer willen weten over 'heksen' en deze natuurreligie, daardoor zit er in dit boek zelfs een klimaat-kantje. Het mag dan wel een boek zijn dat speelt in de 17e eeuw, toch lijkt het ook nu nog actueel te kunnen zijn. Zeer goed boek en mijn eerste kennismaking met Susan Smit en ik moet zeggen dat het me nieuwsgierig gemaakt heeft naar haar andere boeken én het thema hekserij.
Uitgeverij: Lebowski (2021) - 255 blz.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten