Een geschiedenis van de wereld in jaarringen
Wat als de verhalen van bomen en mensen nauwer met elkaar verwant zijn dan we denken?
Als je wilt weten hoe oud een boom is, moet je zijn ringen tellen. Maar die jaarringen kunnen je veel meer vertellen dan dat. Dendrochronologie, de wetenschappelijke studie van jaarringen, levert een niet te onderschatten bijdrage aan ons begrip van de klimaatgeschiedenis van de aarde, de invloed ervan op de menselijke beschavingen in de afgelopen tweeduizend jaar en de complexe interactie tussen mens en natuur.
In dit meeslepende boek neemt topwetenschapper Valerie Trouet je mee op een reis rond de aarde, van haar lab in Arizona tot afgelegen dorpen in Afrika en radioactieve bossen in Rusland. Aan de hand van verrassende verhalen - zoals hoe zonnevlekken piraten beïnvloeden, het geheim achter het imperium van Dzjengis Khan, het verband tussen de Egyptische farao's en vulkanen, ja zelfs de rol van olijven in de val van het Romeinse Rijk - laat ze zien hoe de studie van bomen ons ontzettend veel kan leren over de mens, zijn geschiedenis en zijn toekomst.
Toen Valerie Trouet in 1998 voor haar masterstudie bio-ingenieur een onderzoeksproject moest kiezen, belandde ze in Tanzania om daar onderzoek te doen naar boomjaarringen en sindsdien is ze verknocht aan de dendrochronologie, de boomtijdkunde. In 2004 behaalde ze haar doctoraat (PhD) aan de KULeuven. Wereldwijd wordt ze erkend als een van de topexperts, ze is verbonden aan het Laboratory of Tree-Ring Research van de University of Arizona (VS) en publiceerde eerder onder meer in Nature en Science. Wat bomen ons vertellen verscheen dit jaar, het belandde in de top van de non-fictie boeken en won de Jan Wolkers Prijs voor het beste Nederlandstalige natuurboek.
De wetenschappelijke discipline, dendrochronologie, is niet erg bekend, Trouet had er zelf ook nog nooit van gehoord voor ze haar proefschrift moest kiezen. Ondertussen bestudeert ze al meer dan twintig jaar de klimaatverandering aan de hand van jaarringen van bomen. Daarvoor bemonsterde ze tijdens haar talloze tochten in verschillende continenten vele bomen en verzamelde zo vele boorkernen en boomschijven. Dendrochronologie heeft zich ondertussen ontwikkeld tot een van de belangrijkste instrumenten om de complexe interacties tussen bossen, mensen en het klimaat te bestuderen.
Dit boek is toegankelijk voor iedereen, Trouet vindt dat er voor wetenschappers een belangrijke taak is weggelegd om bevindingen en ontdekkingen wereldkundig te maken, ook voor het bredere publiek. Haar boek is dan ook een avontuur en een gevarieerde inwijding in de geschiedenis, ik las alleszins vele verrassende en boeiende dingen.
Dat de opwarming van de aarde en de klimaatveranderingen geen fabeltjes zijn, heeft de dendrochronologie ondertussen bewezen en dit door de reconstructie van het klimaat doorheen de eeuwen. De leefbaarheid van onze planeet komt sinds half vorige eeuw steeds meer en meer in het gedrang en door het verleden te bestuderen, kan de wetenschap een bijdrage leveren voor de toekomst ervan. Dat is alleszins de ambitie van Valerie Trouet en haar collega's in de dendrochronologie.
Wat bomen ons vertellen is een heel erg interessant en boeiend boek dat je nieuwsgierigheid alleen nog maar aanwakkert. Ik kan het alleen maar aanbevelen.
Voor meer informatie: De Tijd interviewde Valerie voor haar Ontbijt met De Tijd reeks en haar website.
Uitgeverij: Lannoo (2020) - 296 blz. (266-296 playlist, boomsoorten, lectuur, verklarende woordenlijst, bibliografie, dankwoord, register)
Oorspronkelijke titel: The History of the World Written in Rings
Vertaling: Fred Hendriks
Geen opmerkingen:
Een reactie posten